Devmetü’l-Cendel Gazvesi

Rebiülevvel H. 5.[194]
1- Çıkış: Rebiülevvel’in bitimine 5 gece kala,
2- Dönüş: 20 Rebiülâhir H. 5.[195]

Dûmetülcendel
Dûmetülcendel, günümüzde Suudi Arabistan’da Cevf adlı idarî bölgenin belli başlı yerleşim merkezlerinden biridir. Kuzey Arabistan’da yer alan Nabatîler’in başşehri Petra’nın 400 km. doğusunda bulunan Dûmetülcendel, Medine’ye 13 merhalelik bir mesafede olup[196] 15 veya 16 günlük, Dımeşk’e ise 5 günlük
uzaklıktadır.[197] Hicaz-Suriye, Yemen-Irak ve Vâdissirhân-Suriye kervan yollarının kesiştiği bir noktada yer alan Dûmetülcendel, önemli bir ticari konuma sahiptir. Orada -her yıl Rebîülevvel ayı boyunca faaliyetini sürdüren- Arabistan’ın en önemli serbest ticaret merkezlerinden ( اسواق العرب ) biri kurulmaktaydı. Dûmetülcendel’de,
Ved ( 198 ](ود ] adlı puta tahsis edilmiş bir mabet de bulunmaktaydı. Dûmetülcendel ve civarında İslâmiyet’in ortaya çıkışı sırasında Hıristiyanlığı benimsemiş olan Kelb, Tay ve Cedîle kabileleri yaşamaktaydı.[199]

Dûmetülcendel Gazvesi
Resûlullah’ın (a.s.), Bizans hâkimiyet alanı içinde kalan yerlere yaptığı ilk askerî sefer Dûmetülcendel Gazvesi’dir.[200] Dûmetülcendel Gazvesi’nin şu nedenlerden dolayı düzenlenmiştir:
(1) Kudâ’î ve Gassânî bir grubun Arabistan’ın Hicaz bölgesinde çapulculuk
yapmaları.
(2) Gıda tüccarlarını yapılan taciz ve saldırılar: Arap tüccarlar, Bizans’a
tabi Dûmetülcendel’in Hıristiyan hâkimi Ükeydir b. Abdilmelik el-Kindî es-
Sekûnî’nin Dûmetülcendel pazarında yaptığı zulmü Hz. Peygamber’e (a.s.) şikâyet
etmişlerdir.
(3) Medine’ye saldırı hazırlıkları. Bu davranışlar, Medine’ye olan erzak akışına
zarar veriyordu.

Bu durum karşısında Hz. Peygamber (a.s.), -Sibâ’a b. Urfute el-Gıfârî’yi ( سباعبن عرفطة الغفاري ) Medine’de vekil bıraktı[201] ve 1000 kişilik seçkin bir kuvvetle Benî Uzreli bir kılavuzun rehberliğinde harekete geçti.[202]
Resûlullah’ın (a.s.) seçkin bir kuvvetle yola çıktığını haber alan Ükeydir, firar etti ve Dûmetülcendel pazarına müdahale etmeyi terk etti.[203] Hz. Peygamber (a.s.) karargâh kurup birkaç gün Dûmetülcendel’de bekledi
ve etrafa seriyyeler sevk etti. Fakat seriyyeler kimseyle karşılaşmadığı için çarpışma olmadı.[204] Vâkıdî’ye göre, süratli bir seyirle hareket eden[205] ordu geceleri yol alıp gündüzleri gizlenmiş[206] ve böylece Dûmetülcendel Gazvesi 25 gün sürmüştür.[207] Böylece düşmanın hazırlık yapmasına fırsat verilmemeye çalışılmıştır. Normal
yürüyüşle sekiz günde alınan bir mesafenin, süratli bir seyirle üç günde alınabildiği kaynaklarda bildirilmiştir.[208]

Kasım Şulul, Son Peygamber Hz. Muhammed’in (a.s.) Hayatı, 2014,546-547.

[194] İbn Hişâm, III,224; Belâzürî, Ensâb, I,421.
[195] Vâkıdî, I,402; Şâmî, IV,342.
[196] İbn Asâkir, II,3.
[197] İbn Sa’d, II,62.
[198] Ved putu hakkında bkz. Hicrî 9. yılın olaylarından: “Hâlid b. Velîd’in Dûmetülcendel Seriyyesi”.
[199] Vâkıdî, I,403; A. Güner, “Dûmetülcendel”, DİA, X,1-2.[200] el-Mes’ûdî, et-Tenbîh, s. 248.
[201] İbn Hişâm, III,224.
[202] Vâkıdî, I,402; İbn Sa’d, II,62-63; Belâzürî, Ensâb, I,421; el-Mes’ûdî, et-Tenbîh, s. 248; İbn Seyyidinnâs
(1992 n.), II,83; Makrizî (1999 n.), I,201-202; Diyârbekrî, I,469; Zürkânî (1996), II,539.
[203] İbn Habîb, s. 114.
[204] Vâkıdî, I403-404; Zürkânî, II,95.
[ مغذا للسير“ [ 205 ” bkz. Zürkânî (1996 n.), II,540.
[206] Vâkıdî, I,403.
[207] Vâkıdî, I,402; Zürkânî (1996 n.), II,540.
[208] Vâkıdî, II,559; İbn Hişâm, IV,263; Taberî, III,383.,